Hơn nửa thập niên, người thì đóng cổng nhà không tiếp chuyện ai. Một người phụ nữ khác khi nhận tin “sét đánh” mắc bệnh ung thư đã nghĩ đến chuyện tự kết thúc đời mình. Một ngày, họ cùng ngồi lại nắm chặt tay nhau, vượt qua “hố đen” trầm cảm.

Suốt 16 năm qua, chị Nguyễn Thanh Tâm, giám đốc một tổ chức chăm sóc sức khỏe tâm thần và phát triển cộng đồng, đã mở ra lớp học cộng đồng chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người dân trong cộng đồng mà đa số là phụ nữ.

Chị nói trầm cảm là vấn đề không chỉ riêng ai, không ai miễn nhiễm với trầm cảm. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỉ lệ mắc trầm cảm ở nữ giới cao gấp đôi so với nam giới.

Nữ giới cũng dễ bị trầm cảm hơn do biến đổi tâm sinh lý, đặc biệt ở nhóm phụ nữ mang thai dễ bị trầm cảm cả trước và sau sinh. 

Từ lúc mang thai đã “chớm trầm cảm”, đến khi sinh con thì các triệu chứng trầm cảm càng trở nên rõ rệt hơn. Dù đối mặt với gánh nặng làm tròn nhiều vai, vừa làm vợ vừa làm mẹ, vậy mà chẳng có một ngôi trường nào dạy chúng ta làm mẹ cả!

Càng nhìn sâu vào vấn đề, chị càng nhận ra nhóm phụ nữ yếu thế chính là đối tượng nhạy cảm nhất, gặp nhiều khó khăn và thiệt thòi nhất, do đó dễ gặp các vấn đề về sức khỏe tinh thần.

* Nhận diện được các vấn đề đó, chị đã bước đến với họ thế nào?

– Với các bệnh về tâm lý, stress (căng thẳng) là một nguyên nhân rất lớn. Trong số đó, stress về tài chính là “căn bệnh thế kỷ”. 

Với phụ nữ yếu thế, không có điều kiện kinh tế ổn định, họ phải đối mặt với hàng loạt bài toán như làm sao để có cơm ăn, áo mặc cho con cái, thuốc men, tiền học cho con, tiền nhà ra sao… 

Khi không có điều kiện tài chính, phụ nữ còn bị hạn chế về các mối quan hệ xã hội khác, không có nhiều cơ hội để nâng cao chất lượng cuộc sống. Vì thế, họ càng túng quẫn hơn trong nỗi lo về cơm áo gạo tiền.

Thay vì chỉ giải quyết các vấn đề về sức khỏe tinh thần, chúng tôi bước đến và trao cho phụ nữ kỹ năng tháo gỡ khó khăn. Chính họ phải làm việc đó, chứ không phải một ai khác!

Việc chúng tôi làm là mở ra các lớp học sinh hoạt cộng đồng theo sát với hoàn cảnh của từng người, vừa hỗ trợ về tâm lý vừa trao sinh kế, từng bước giúp phụ nữ tháo gỡ khó khăn. 

Bước đầu tiên chính là cung cấp kiến thức. Phải hiểu đúng để không sợ vấn đề tâm lý đang gặp phải. Chúng ta chỉ sợ những gì mà mình không biết.

* Cụ thể phương pháp nào để giúp phụ nữ vượt qua?

– Khi đã hiểu rõ vấn đề tâm lý, chúng tôi hướng dẫn kỹ năng giúp phụ nữ vượt qua trầm cảm và cách để tìm được thăng bằng trong cuộc sống. 

Giải quyết “bất hạnh” không nằm ở việc chỉ uống một viên thuốc, mà phải làm sao đỡ bất hạnh hơn bằng các phương pháp hỗ trợ mới tháo gỡ được khó khăn.

Về tâm lý, lớp học cộng đồng mở ra ở các trạm y tế xã, vừa tiết kiệm chi phí vừa dễ dàng giúp phụ nữ ở địa phương tiếp cận được. Cùng với đó, chúng tôi giải quyết vấn đề sinh kế cho những người phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn.Dự án “Tăng cường năng lực hệ thống y tế về chăm sóc dựa vào cộng đồng để quản lý trầm cảm có hiệu quả” là dự án triển khai từ tháng 1-2020 đến nay.

Dự án hằng năm tiếp cận khoảng 3.000 người có nguy cơ cao mắc các vấn đề tâm lý liên quan đến stress như trầm cảm và lo âu, điều trị thành công tại cộng đồng bằng tâm lý trị liệu theo nhóm.